چاپ

تاریخچه چرم طبیعی

 

 وجود واژه‌هایی مانند ادیم، کیمخت، ساغری، تیماج، سختیان در زبان پارسی قبل از اسلام و همچنین وجود واژه های مرتبط با وسایل و ابزار های چرمی مانند سختک، کمربند، انگشتیان، مشک و ... در متون قدیمی نشان دهنده استفاده گسترده از چرم در ایران باستان است. به نوشته ابن یمین ایرانیان باستان از پوست حیواناتی مانند گاومیش و گاو و گوسفند برای نوشتن برروی آن استفاده می‌کردند. او در کتبش بر نوشتن فرمان های داریوش بر روی چرم اشاره کرده است. بنا بر برخی روایات اوستا را بر دوازده هزار قطعه پوست گاو نوشته بودند.همچنین پوست نوشته‌هایی که در اورامان کردستان یافت شده و در موزه بریتالنیا نگهداری می‌شود نشان دهنده استفاده از پوست برای نگارش در دوره اشکانیان است

تولید انواع پوست وچرم و نیز تجارت مرتبط با آن در دوره عباسی در سراسر قلمرو اسلامی پررونق بود. استفاده از پوست حیوانات مختلف برای ساخت پوستین و قبضه شمشیر و آستر کفش ولباسهای زمستانی همچنین برای افسار و رکاب و مشک و همچنین جلدهای چرمی برای کتاب‌ها که به صورت ساده ای طلاکوب می‌شد بعضی از مهم‌ترین کاربردهای چرم در این دوره است و گزارشهای فراوانی درباره تجارت پوست و چرم در این دوره در دست است که نشان دهنده رونق استفاده از چرم در این دوره می‌باشد.تجارت چرم و پوست پس از حمله مغول نیز پررونق بود، مکاتبات خواجه رشید الدین گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریزو شیراز در این دوره است. در دوره تیموری از چرم برایتجلید کتاب‌ها و ساخت جلدهای ضربی و سوخت استفاده بسیاری می‌شد به طوری که هنر سوخت علاوه بر جلد سازی به عنوان هنری تزیینی نیز در این دوره اهمیت پیداکرد. گزارشهای جهانگردان از دوره صفوی نشان دهنده رونق فراوان بازار چرم و فعالیتهای مرتبط با آن دراین دوره است. کمپفر از کارگاههای سلطنتی واز کفش دوزخانه و پوستین دوزخانه سخن گفته است.معروفیت ساغری ایرانی در این دوره به حدی بود که شاردن معتقد است واژه شاگرن فرانسوی به معنی پوست خالدار مقتبس از کلمه ساغری می‌باشد. ساغری در دوره صفوی در تبریز تولید می‌شدو بیشتر درساخت چکمه و کفش کاربرد داشت وهمه درباریان از این نوع کفشهای ساغری می‌پوشیدند. در دوره قاجار انواع چرم به مقدار زیاد در شهر های ایران تولید می‌شد. همدان دراین دوره مرکز مهم تولید نوعی چرم معروف به چرم همدانی بود که از پوست گوسفند تهیه می‌شد؛ و در این دوره از جمله کارهایی که امیر کبیر در سال ۱۲۶۷ به نمایشگاه لندن فرستاد پوست بود.

 

به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم ازاغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق بسیار داشت. علاوه برهمدان شهرهای تبریزواصفهان نیز درتولید وصادرات چرم سهم بسزایی داشتند. درعین حال به علت مسایل شرعی تجارت چرمهایی که توسط غیرمسلمانان تولید می‌شد دردست ارامنه بود.اولین کارخانه چرمسازی ایران در سال ۱۳۰۸ شمسی در شهر تبریزبنا شد وپس از آن در همدان، تهران، اصفهان و برخی شهرهای دیگر نیز کارخانه‌هایی تاسیس شد به طوری که در سال ۱۳۳۷ تعداد۲۲ کارخانه در ایران مشغول به کار بودند. از سال ۱۳۶۲ در اطراف شهرهایی که از قدیم در تولید چرم فعال بودند مانند تهران وتبریز و مشهد، شهرکهای صنعتی تولید این کالا راه اندازی شد که نام چرم شهر را بر این شهرک‌ها نهادند که وجود این شهرهای صنعتی به افزایش تولید چرم و کیفیت آن کمک شایانی نموده است به طوری که امروزه فقط درشهر تبریز سالانه ۲,۵۰۰,۰۰۰ جلد چرم تولیدمی شود